खोल समुद्रात...

* अथांग खोल समुद्र ही आपल्या पृथ्वीवर आढळणारी सर्वात मोठी परिसंस्था आहे. आपल्या पृथ्वीवर पसरलेल्या सागरापैकी तब्बल ८०% भाग ह्या परिसंस्थेने व्यापला आहे.
* सागराच्या खोल पाण्यात अंधारच असतो. सूर्यप्रकाश इथ पर्यंत पोचतच नाही. काही मोजक्या जागा सोडल्या तर खोल समुद्रात तापनान थंड, २-४ डिग्री सेल्सिअस दरम्यान असतं. इथं अन्न देखील मोजकंच असतं. इथलं अन्न प्रामुख्याने सेंद्रीय द्रव्यांच्या रूपात असतं.
* अशा प्रकारच्या प्रदेशातही या परिस्थितीशी अनुकूल असं जीवन बहरतं. इथे आढळणा-या कित्येक माशांमधे प्रकाश यनिर्मिती करणारे अवयव असतात.
* इथल्या काही माशांमधे अन्न मिळवण्यासाठी अनोखी उत्क्रांती झालेली आढळते. यांचे काही विशिष्ट अवयव भक्ष्याला फसवून आकर्षित करण्यासाठी खास विकसित झालेले असतात. आपण मासे पकडण्यासाठी वापरतो त्या गाळासदृश्य एक लांब अवयव अँगलर फिशच्या दोन डोळ्यांदरम्यान असतो. या लांब अवयवाकडे भक्ष्य अकर्षित होतं आणि अँगलर फिश त्यावर ताव मारतात.
* काही प्रजातींमधे अनोखे स्वयंप्रकाशित अवयव असतात, जे भक्ष्याला आकर्षित करतात.

(दि. १६ एप्रिल २०१७ च्या दै. लोकसत्ताच्या लोकरंग ह्या पुरवणीच्या 'जलपरीच्या राज्यात' ह्या सदरातून.
मुळ लेखक- ऋषिकेश चव्हाण)